اجزای کامل تجهیزات سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق مجموعه‌ای از تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی است که با هدف شناسایی سریع نشانه‌های آتش‌سوزی (دود، حرارت یا شعله) و اطلاع‌رسانی به افراد و نیروهای امدادی طراحی شده است. اجزای اصلی این سیستم به شرح زیر هستند:
۱. مرکز کنترل (پنل اعلام حریق)
وظیفه: قلب سیستم است و اطلاعات همه تجهیزات ورودی (دتکتورها و شستی‌ها) را دریافت کرده و فرمان لازم به تجهیزات خروجی (آژیرها، فلاشرها و تجهیزات جانبی) ارسال می‌کند.
انواع:
- متعارف (Conventional): مناسب ساختمان‌های کوچک و متوسط، هر زون به‌صورت جداگانه سیم‌کشی می‌شود.
- آدرس‌پذیر (Addressable): قابلیت شناسایی دقیق محل وقوع حریق را دارد و برای پروژه‌های بزرگ استفاده می‌شود.
-2دتکتورها (آشکارسازها)
دتکتورها وظیفه شناسایی نشانه‌های اولیه حریق را دارند. انواع اصلی آن‌ها عبارتند از:
- دتکتور دود: تشخیص ذرات دود معلق در هوا، پرکاربرد در ساختمان‌های اداری و مسکونی.
- دتکتور حرارت : واکنش به افزایش دما یا عبور از یک آستانه حرارتی مشخص.
- دتکتور ترکیبی: ترکیب دود و حرارت برای افزایش دقت.
- دتکتور شعله : تشخیص مادون قرمز یا ماورای بنفش ناشی از شعله.
- دتکتور گاز: تشخیص نشت گازهای قابل اشتعال.
- دتکتور حرارتی خطی کابلی (Linear Heat Detection Cable) :
این نوع دتکتور در واقع یک کابل حسگر حرارت است که در طول مسیر نصب می‌شود. در صورت افزایش دما در هر نقطه از کابل، سیستم هشدار فعال می‌شود.
- کاربردها: تونل‌ها، سوله‌های صنعتی، انبارهای بزرگ، کابل‌برق‌ها و مکان‌هایی که پوشش وسیع نیاز است.
- مزیت: پوشش خطی پیوسته بدون نیاز به نصب چندین دتکتور مجزا.
دتکتور مکنده لیزری (Aspirating Smoke Detector – ASD):
این نوع دتکتور با استفاده از لوله‌های باریک، به‌طور مداوم هوا را مکش کرده و به یک محفظه لیزری هدایت می‌کند تا کوچک‌ترین ذرات دود شناسایی شوند.
- کاربردها: اتاق‌های سرور، مراکز داده، موزه‌ها، سالن‌های نمایش و محیط‌هایی که حفاظت بسیار حساس نیاز است.
- مزیت: شناسایی بسیار سریع حتی قبل از آنکه دود قابل مشاهده باشد.
3-شستی اعلام حریق (Manual Call Point)
شستی اعلام حریق تجهیزی است که به افراد امکان می‌دهد در صورت مشاهده آتش‌سوزی، به‌طور دستی سیستم را فعال کنند.
- محل نصب: در مسیرهای خروج اضطراری، ورودی ساختمان و راهروها.
- ارتفاع استاندارد: حدود ۱٫۴ متر از سطح زمین برای دسترسی آسان.
4-تجهیزات هشداردهنده: آژیر و فلاشر
بعد از شناسایی خطر، سیستم باید به افراد هشدار دهد.
- آژیر اعلام حریق: تولید صدای بلند برای آگاه‌سازی سریع.
- فلاشر (چراغ هشدار): مخصوص محیط‌های پر سر و صدا یا افراد کم‌شنوا.
- آژیر و فلاشر ترکیبی: همزمان هشدار صوتی و نوری ارائه می‌دهد.
5-منبع تغذیه و باتری پشتیبان
برای عملکرد مطمئن سیستم، منبع تغذیه و باتری پشتیبان الزامی است.
- در حالت قطع برق، باتری‌ها باید توانایی کارکرد ۲۴ ساعت در حالت آماده‌باش و حداقل ۳۰ دقیقه در حالت آلارم را داشته باشند.
6-ماژول‌ها و تجهیزات جانبی
برای افزایش کارایی سیستم اعلام حریق، از تجهیزات جانبی استفاده می‌شود:
- ماژول کنترل خروجی: اتصال به سیستم‌های تهویه، درب ضد حریق یا آسانسور.
- رله‌ها و واسط‌ها: هماهنگی سیستم اعلام حریق با سایر سیستم‌های ایمنی.
- آدرس‌دهنده‌ها: در سیستم‌های آدرس‌پذیر برای مشخص کردن موقعیت دقیق هر تجهیز.
7 - کابل‌کشی و سیم‌های مقاوم
استفاده از کابل‌های مقاوم در برابر آتش و حرارت بالا طبق استانداردهای بین‌المللی (مانند NFPA72 یا BS5839) الزامی است. سیم‌کشی صحیح نقش حیاتی در عملکرد بی‌وقفه سیستم دارد.
اتصال سیستم اعلام حریق به مرکز آتش‌نشانی (اختیاری)
در پروژه‌های بزرگ، سیستم اعلام حریق می‌تواند به مراکز آتش‌نشانی یا سیستم مدیریت ساختمان (BMS) متصل شود. این ویژگی باعث تسریع در امدادرسانی و افزایش ضریب ایمنی می‌شود.
مزایای و معایب سیستم اعلام حریق کانونشنال و آدرس پذیر
سیستم اعلام حریق کانونشنال (Conventional Fire Alarm System)
در این نوع سیستم:
- ساختمان به چند زون (Zone) تقسیم میشه.
- هر زون شامل چندین دتکتور (حسگر دود، حرارت و…)، شستی دستی و آژیر هست.
- همه تجهیزات داخل یک زون به صورت موازی به پنل مرکزی وصل می‌شن.
- وقتی آلارم فعال میشه، فقط مشخص میشه که کدوم زون آتش گرفته، نه اینکه دقیقاً کدوم دتکتور یا نقطه.
✅ مزایا
- قیمت پایین‌تر نسبت به آدرس‌پذیر.
- طراحی و نصب ساده‌تر.
- مناسب برای ساختمان‌های کوچک یا متوسط.
❌ معایب
- عدم دقت بالا: فقط زون مشخص میشه، نه محل دقیق حریق.
- نیاز به سیم‌کشی زیاد (هر زون کابل جدا می‌خواد).
- عیب‌یابی سخت‌تر (مثلاً اگه خطا در یک زون باشه باید کل مدار بررسی بشه).
- مقیاس‌پذیری محدود (برای پروژه‌های بزرگ مناسب نیست).
🔹 سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر (Addressable Fire Alarm System)
در این نوع سیستم:
- هر دتکتور یا شستی یک آدرس منحصر به فرد داره (مثل شماره خانه).
- همه تجهیزات به صورت حلقه (Loop) به پنل مرکزی وصل می‌شن.
- وقتی حریق یا خطا رخ بده، پنل دقیقاً آدرس تجهیز رو نمایش میده.
- امکان برنامه‌ریزی هوشمند وجود داره (مثلاً تعیین سطح حساسیت دتکتور).
✅ مزایا
- تشخیص دقیق محل حریق یا خطا (نمایش شماره یا نام دتکتور).
- کاهش سیم‌کشی (یک حلقه می‌تونه صدها دتکتور رو پوشش بده).
- قابلیت عیب‌یابی سریع و هوشمند.
- انعطاف‌پذیری بالا برای ساختمان‌های بزرگ (فرودگاه، بیمارستان، برج‌ها و …).
- امکان اتصال به سیستم‌های هوشمند و BMS.
❌ معایب
- هزینه اولیه بالاتر (تجهیزات و پنل گران‌تر).
- طراحی و برنامه‌ریزی پیچیده‌تر.
- نیاز به تکنسین متخصص برای نصب و نگهداری.