دتکتور گاز متان (Methane Gas Detector) دستگاهی برای تشخیص سریع نشتی گاز متان است. در جوهایی که احتمال وجود گاز و بخارات متان در آنجا است، این وسیله با ایجاد آلارم قبل از وقوع انفجار موجبات ایمنی در محیط می‌شود.
گاز متان شدیدا انفجاری است و وجود کمترین مقادیر آن در هوای محیط، عملا خطر انفجار و به دنبال آن خسارت های جانی و مالی را به دنبال خواهد داشت. از این رو، در صورتی که در محیطی کمترین خطر نشتی و تجمع این گاز (CH4) وجود داشته باشد، از دتکتور متان برای اندازه گیری غلظت و پیشگیری از خطر استفاده نمایند.
ضرورت استفاده از دتکتور گاز متان
گاز متان (CH4) به عنوان یکی از اجزای اصلی گاز طبیعی، در بسیاری از کاربردهای صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما نشت این گاز بی‌رنگ و بی‌بو می‌تواند منجر به حوادث بسیار خطرناک و جبران‌ناپذیری شود. در ادامه، چندین مثال واقعی از حوادث ناشی از نشت گاز متان ارائه می‌شود که اهمیت نصب دتکتور گاز متان را به‌خوبی نشان می‌دهند.
- یکی از تلخ‌ترین حوادث صنعتی در ایران، انفجار معدن زغال سنگ یورت در استان گلستان در سال 1396 بود. این حادثه مرگبار منجر به مرگ 43 کارگر معدن شد. علت اصلی این انفجار نشت گاز متان در تونل‌های معدن و تجمع آن بود که در اثر یک جرقه منفجر شد. نبود سیستم‌های هشدار دهنده گاز متان یکی از عوامل افزایش تلفات در این حادثه بود.
- در سال 1395، واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلی سینا در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر دچار انفجار و آتش‌سوزی گسترده‌ای شد. این حادثه که به دلیل نشت گاز متان رخ داد، خسارات مالی زیادی به بار آورد و تأسیسات را برای مدتی از کار انداخت. خوشبختانه این حادثه تلفات جانی نداشت، اما اهمیت نصب دتکتورهای گاز متان و سیستم‌های ایمنی در صنایع پتروشیمی را برجسته کرد.
- سال 1392، مجتمع پتروشیمی مارون در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر دچار انفجار شدیدی شد که علت آن نشت گاز متان بود. این حادثه منجر به مرگ 1 نفر و جراحت چندین نفر دیگر شد. تحقیقات نشان داد که دتکتورهای گاز موجود در محل به درستی عمل نکرده و نشت گاز به موقع شناسایی نشده بود.
حوادثی که ذکر شد نشان‌دهنده خطرات جدی ناشی از نشت گاز متان در صنایع مختلف ایران است. نصب دتکتورهای گاز متان با قابلیت تشخیص سریع نشت و هشدار به موقع، می‌تواند از وقوع چنین حوادثی جلوگیری کند و جان بسیاری از افراد را نجات دهد.
این دستگاه قابل اعتماد می‌توانند، تفاوت بزرگی در ایمنی محیط‌های صنعتی ایجاد کنند. نصب دتکتورهای گاز متان در تأسیسات صنعتی، معادن و سایر محیط‌های خطرناک، یک اقدام ضروری است که می‌تواند به کاهش خطرات و افزایش ایمنی کمک کند. با توجه به تجربیات تلخ حوادث گذشته، اهمیت این اقدام بیش از پیش مشخص است.